Witamina A należy do grupy organicznych związków chemicznych, retinoidów. Witamina A – w jakich produktach możemy ją spotkać i w jakiej ilości? Za najważniejszą substancję uznaje się retinol (zamienna nazwa witaminy A). Jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania organizmu jako jeden z najważniejszych związków budujących odporność. Wraz z witaminą D, E oraz K – witamina A należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Dzięki tej właściwości, trudno jest doprowadzić do jej niedoboru, jednak bardzo szkodliwy może okazać się jej nadmiar. Jest odkładana w tkance tłuszczowej oraz w wątrobie.
Funkcje pełnione przez witaminę A
Witamina A pełni ważną rolę w produkcji czerwonych krwinek, pobudza szpik kostny i przyspiesza gojenie się ran. Korzystnie wpływa na odporność organizmu, wzmacnia układ immunologicznych oraz chroni nabłonek układu oddechowego przed drobnoustrojami. Pomaga zwalczać bakterie, wirusy, zapobiega zakażeniom. Nie pozostaje bez znaczenia dla rozwoju embrionalnego oraz dla płodności. Największe znaczenie witamina A ma dla procesu widzenia. Odpowiada też za stan włosów, paznokci oraz za ogólny stan skóry, ponieważ reguluje wzrost tkanki nabłonkowej, ale też innych komórek organizmu. Sprzyja zdolności regeneracyjnej komórek.
Jedną z najważniejszych funkcji witaminy A uznaje się wykazywanie przez nią właściwości przeciwnowotworowych. Ogranicza ryzyko, a przy zachorowaniu spowalnia rozwój nowotworu jelita grubego, płuc, stercza i piersi.
Objawy niedoboru witaminy A
Niedobór witaminy A może objawiać się obniżoną odpornością, większą podatnością na infekcję lub nawet zahamowaniem wzrostu. Ponieważ witamina A ma ogromne znaczenie dla funkcjonowania wzroku, jej niedobór objawia się kurzą ślepotą, czyli złym widzeniem po zmierzchu, wysychaniem rogówki i spojówki oka oraz późną akomodacją oka do widzenia w ciemnościach.
Skóra osoby z niedoborem witaminy A jest przesuszona, szorstka. Włosy mogą wypadać i łamać się, a paznokcie kruszyć się i rosnąć wolniej. Na skórze może pojawić się trądzik i wypryski. Organizm może reagować na niedobór retinolu występowaniem częstych biegunek, a u kobiet zaburzeniami miesiączkowania lub płodności. Osoby starsze mogą skarżyć się na dzwonienie w uszach.
Przyczyny niedoboru witaminy A
Najbardziej podstawową przyczyną niedoboru witaminy A jest jej niskie spożycie lub zaburzenia jej wchłaniania. Wystąpić może też w przypadku chorób takich jak odra, gdy ma miejsce nienaturalnie zwiększone zapotrzebowanie na witaminę A. Niedoborowi witaminy A sprzyja współistnienie niedoboru cynku, żelaza oraz choroby upośledzające trawienie (celiakia, niewydolność trzustki, choroby jelit). Przyczyn niedoboru witaminy A szuka się także w nadużywaniu alkoholu, ponieważ ten uniemożliwia prawidłowe jej działanie, przez zmianę aktywności niektórych enzymów.
W jakich produktach można odnaleźć witaminę A
Niedobór witaminy A może powodować spore szkody w organizmie, należy więc włączyć odpowiednie leczenie, polegające na podawaniu tej witaminy. Można to zrobić przez spożywanie pokarmów w nią bogatych. Należą do nich jajka, mleko, masło i inne produkty mleczne. Występuje też w marchwi, natce pietruszki, pomidorze, szpinaku, dyni, sałacie i wielu owocach.
W wołowinie, drobiu i rybach takich jak dorsz, czy mintaj znajduje się mniej niż 15 mikrogramów witaminy A, na 100 g produktu. Nieco więcej – od 15 do 150 znajduje się w cielęcinie, kaczce, mleku krowim, serkach homogenizowanych i makaronach. Najwięcej witaminy A znajduje się w serach topionych, dojrzewających, w jajkach, maśle, tuńczyku, węgorzu, wątróbce z kurczaka oraz w wątrobach wieprzowych i wołowych (nawet do 1500 mikrogramów).
Witamina A często stanowi składnik kosmetyków mających na celu poprawę kondycji skóry. Kremy w nią bogate zwiększają elastyczność, przywracają gładkość, a nawet zmniejszają widoczność przebarwień i redukują zmarszczki. Maści z witaminą A przyspieszają gojenie ran i są pomocne w leczeniu rozmaitych problemów skórnych, takich jak trądzik czy atopowe zapalenie skóry.
Zapotrzebowanie na witaminę A, czyli co zrobić, by nie doprowadzić do jej nadmiaru
Nadmiar witaminy A stanowi zagrożenie dla zdrowia. Może doprowadzić do nadpobudliwości, drażliwości, zaburzeń żołądkowych, bólów głowy, a nawet do powiększenia śledziony. W najmniej niebezpiecznym wypadku odznacza się zmianami skórnymi, świądem oraz wypadaniem włosów i łamliwością paznokci. Ze względu na ryzyko wystąpienia powyżej wymienionych skutków ubocznych nadmiaru witaminy A, należy przestrzegać zalecanych norm spożycia.
Dzieci (do 9 roku życia) powinny spożywać minimalnie 400, ale nie więcej niż 500 mikrogramów witaminy A dziennie. U nastolatków zalecane dzienne spożycie wynosi od 600 u dziewczynek, do 900 u chłopców. Dorosłe kobiety powinny spożywać 700 mikrogramów witaminy A na dobę, a mężczyźni 900. Największe zapotrzebowanie na witaminę A mają kobiety w ciąży – 770 mikrogramów – oraz karmiące piersią – 1300 mikrogramów. Przestrzeganie dobowych norm spożycia najbardziej znaczące jest dla osób, które zdecydowały się na suplementację tej witaminy.
